Ред ве авл

Başy » Иҗтимагыат » Мирас – тереке » Ред ве авл

Ред – асхабы фераизден болан мирасдарларың өзлерине дегишли пайларыны аланларындан соң, мирасдан артык галаныны алҗак асабе ёк болса, оны ене шол мирасдарлара өз хакларына гөрә пайламакдыр.

 Әр-аял ред усулы билен мирасдан пай алып билмейәр.  Шонуң үчин тереке пайланыланда, илки әр-аялың пайы берилйәр. Соңра асхабы фераизден бейлеки шахслар пайларыны аляр. Мундан соң артан мирас ред усулы билен пайланыляр.

Мысал үчин, ёгаланың ызында бир гызы билен энеси галяр диелиң. Гыз мирасдан ярысыны (1/2), эне алтыдан бирини (1/6) аляр.  Бу ики дроб саның майдалавҗысы алтыдыр. Алтының 1/2=3, 1/6=1-дир. 3+1=4  боланы үчин майдалавҗы 6-дан 4-е ред эдилйәр. Ягны гыз 3/6-ниң ерине 3/4, эне болса 1/6-нүң ерине 1/4 пай аляр.

Ене бир мысал:

Ёгаланың ызында алты гызы ве әри мирасдар галса, тереке шейле пайланяр. Әриң мирасдан пайы 1/4-дир. Гызларың пайы болса терекәниң 2/3-дир. Әре ред усулы билен мирас берилмейәндиги үчин,   илки 1/4 мукдарында пайы берилйәр. Соңра галан 3 пай алты гызың арасында пайланяр. Гызларың пайы 2/3 боланы үчин, галан 1/2 тереке ред ёлы билен тәзеден гызлара берилйәр. Бу үч пай галындысыз алта бөлүнмейәндиги үчин, эсасы майдалавҗы болан әриң пайы артдырыляр. Ягны 1/4-и 2/8-ә деңлешдирилйәр. Нетиҗеде, майдалавҗы 8 боляр ве әриң терекеден пайы 2/8, гызларыңкы болса 6/8-дыр. Хер бир гыза 1/8 пай дүшйәр.

Авл

Бу редиң гапма-гаршылыгы болуп, терекедәки майдалавҗының санавҗының җеминден кичи болмагыдыр. Бу ягдайда кәбир мирасдарларың терекеден пай алып билмезлиги мүмкиндир. Хеммесиниң пай алып билмеги үчин хезрети Омар дөврүнде авл усулы чыкалга хөкмүнде уланылыпдыр. Муңа гөрә, терекедәки санавҗылар майдалавҗы эдилйәр ве хер бир мирасдарың пайы бир мукдар азалдыляр. Шейлеликде, хеммеси терекеден пай аляр.

Меселем, мирасдарлар бир аял доган, эҗе, бир гыз, ики огул. Бу ягдайда: 1/2+1/6+1/6+1/3+1/3. Майдалавҗы 6 боланы үчин, 3/6+1/6+1/6+2/6=7/6 гөрнүшинде мирас пай эдилмели. Йөне санавҗы майдалавҗыдан көп боландыгы үчин пай этмек мүмкин дәлдир. Бу ягдайда авл усулы билен санавҗы майдалавҗа өврүлйәр ве тереке алты пай дәл-де, еди пай эдилйәр. Терекеден 3/6 пай алҗак 3/7, 1/6 пай алҗак 1/7, 2/6 пай алҗак 2/7 пай аляр. Шейлеликде, мирасдарларың әхлиси пай аляр.