М.
Мабет (ма:бет) – ыбадат эдилйән ер, месҗит.
Маглум – мәлим, билинйән.
Магна – ички әлем, маны.
Магневи – мадды дәл, рухы әлеме дегишли.
Маграч (ми:раҗ) – 1) мердиван, иң бейик мертебе, илахи хузур; 2) Пыгамберимизиң иң бейик мугҗызасы болуп, реҗеп айының 27-нҗи гиҗесинде рухы ве бедени билен Аллах Тагаланың хузурына чыкамагы.
Магрифет – 1) бир зады долы билмек, уссатлык, сунгат, хүнәр; 2) ылмың үсти билен алынян маглумат.
Магруф – 1) мәлим, мешхур; 2) шеригатың эмри.
Магсыет – гүнә, тагатсызлык, ысян.
Магфирет – Аллах Тагаланың гулларының гүнәлерини багышламагы, ялкамагы.
Магшар (магшер) – адамларың тәзеден дирилдиленде, йыгнанҗак ери.
Мазлум – 1) зулума дучар болан; 2) халым, селим, юваш хәсиетли.
Макам – 1) ер, мекан, дереҗе, везипе; 2) мукам.
Макамы Ибрахим – хезрети Ибрахимиң (а.с.) Кәбәни бина эдйәркә я-да адамлары хаҗа чагырярка, үстүне чыкан дашының дуран ери. Таваф намазы шол ерде окаляр.
Макамы Махмуд – шефагаты узма, иң бейик шефагат. Пыгамберимизе вада берлен иң бейик мертебе.
Макул (ма:кул)– акыла, мантыга лайык, догры хасапланан.
Мантык – логика, догры дүшүнмек, хөкүм бермек усулыны ве кадаларыны өвренйән ылым; 2) дүшүнҗәниң ве пикириң догрулыгы; 3) догры ве ызыгидерли пикирленмек укыбы.
Маслахат – 1) ягдая гөрә зерур болан иш, сөз, херекет; 2) ягшылык, тертип-дүзгүн, сулх, парахатчылык; 3) геңеш.
Махрач (махраҗ) – 1) сесиң ве харпларың агыздан чыкян ери; 2) сесиң агыздан чыкыш гөрнүши.
Махфуз – 1) горалан; 2) гизленен.
Ма'сум – гүнәсиз, сап, арасса, пәк.
Мебрур – кабул эдилен, макбул, хайырлы, халанылан.
Мевкуф хадыс – сахабадан роваят эдилен сөз, амал ве макулламалар, ягны Пыгамберимиз дүн'еден өтенден соң, бир меселе ве хадыса барада сахабадан сораланда, онуң җогабы я-да макулламагы.
Мединейи Мүневвере - нурлы шәхер.
Мезбаха – дамак чалынян ер.
Меҗаз – гөчме маны.
Мези (мези:) – җынсы арзув оянандан соң, мениден өң эркекден ве аялдан гелйән реңксиз сувуклык.
Мезхеп – 1) йөрелге, угур, кабул эдилен усул, пикир, гарайыш; 2) мүҗтехил алымың пикирлерини ве гарайышларыны йөрелге эдинен көпчүлигиң дөреден дини акымы.
Мейит (меййит) - өли, җансыз, җесет.
Мекгейи Мүкерреме – кереми, ыхсаны бол болан Мекге.
Мекрух – амал эдилмеги халанмаян ишлер ве херекетлер.
Мелек – (көплүк санда меләике) 1) перишде, илчи, хабарчы, гүйч, кувват; 2) Аллахың эмри билен дүрли везипелери ерине етирйән, гөзе гөрүнмейән, нурдан ве рухдан ярадылан барлык.
Менасык (мена:сык) – хаҗ билен багланышыклы амаллар ве ыбадатлар.
Мени (мени:) – эркеге я-да аяла дегишли тохум, сперма, нутфе.
Менсух – хөкүми ятырлан.
Мерфу хадыс – сахабадан, таби'инден я-да олардан соңкы геленлерден роваят эдиленде болса, Пыгамберимизе дегишли кылнан сөзлер ве амаллар.
Мерхемет (мерхамет) – рехим этмек, горамак, ягшылык этмек, эҗизе ярдам бермек.
Мерхум – рахмете говшан, дүнйәниң кын сынагындан халас болан.
Месбук (месбу:к) – ымама намазың башында дәл-де, биринҗи рекагатың рукусындан соң, икинҗи, үчүнҗи, дөрдүнҗи рекагатларда, хатда соңкы отурышда ымама етишен киши.
Месҗиди Небеви (Месҗиди Неби) – Пыгамберимизиң месҗиди.
Месҗит – намаз окалян, ыбадат эдилйән ер, дүйп сөзи «сеҗде».
Месих (мәти) – хезрети Исаның (а.с.) бир ады. Кеселлери сыпалап беҗерендиги үчин шейле ат берлипдир.
Месх – 1) сыпаламак; 2) тахарет кылнанда, элиң билен башыңы я-да аякларыңы ювмагың дерегине усулына лайыклыкда месини өллемек.
Меунет (меу:нет) – ярдам ве еңиллик.
Мефседет – агзалалык, ахлаксызлык, пыссы-пуҗурлык.
Мехир (галың) – никахдан өң эркегиң аялына берйән я-да бермәге борчланян малы, пулы, гызылы ве ш.м.
Меши'ет – сер. Ираде.
Мешруг – догры, хак, харам ве ялңыш болмадык, шеригатың ругсат я-да эмр эдени.
Мешхур хадыс – бирнәче кишиниң роваят эден ве халк арасында гиңден яйран, мүтеватир дереҗесинде кабул эдилен хадыслар.
Мизан (ми:зан) – магшар гүни хер кесиң амалыны чекмек үчин ярадылан адалат терезиси.
Мийкат (ми:кад)– хаҗының Мекгейи Мүкерремә гирмәнкә, ыхрам эшигини геййән ери.
Микаил (Ми:кайыл) – тебигат хадысаларына ве барлыкларың рызкының пайланмагына ёлбашчылык эдйән бейик мелек, перишде.
Мил – узаклык өлчеги, 1850 метр.
Миннет – 1) эдилен ягшылыгың өңүнде өзүңи бергидар дуймак; 2) эдилен ягшылыга миннетдарлык билдирмек; 3) ягшылык, лутуф, ыхсан; 4) эдилен ягшылыгы дилиңе чоламак.
Мирас (тереке) – дүн'еден өтен адамың ызында галан мал-мүлк байлыгы.
Михрап (михраб) – намаз окаланда, ымамың өңде дурян ери.
Мөвла (мевла) – 1) дост, ярдамчы; 2) сахып, мәлик, хоҗайын; 3) Аллах; 4) азат эдилен гул.
Муаввиззетейн – Кураны Керимиң Фелак ве Насс сурелерине бирликде берлен ат.
Муаззам – өрән бейик, улы, гөрнүкли.
Муамелат (муамелелер) – адамларың арасындакы ыбадатдан башга әхли хукугы борчлар, актлар, гүнә, җеза ве ш.м. гатнашыклара дегишли хөкүмлер.
Мубах – дини тайдан хич хили зыяны болмадык, амал эдилмеги я-да терки мүкеллефиң өз эркинде болан, отурмак, ийип-ичмек, укламак ялы ишлер. «Мубах» сөзи «халал» ве «җайыз» сөзи билен маныдашдыр.
Мувазене (мува:зене) – өлчемек, деңлемек.
Мувафык – мынасып, лайык.
Мугҗыза – 1) эҗиз халда гойян, адатдан дашары, тәсин зат. 2) Пыгамбердигини айдянларың оны субут этмек үчин гөркезйән, хайра, сагадата весиле болян тәсин хадысалары.
Мугтебер – 1) ыгтыбарлы, ынамдар; 2) макбул.
Мудараба (муда:раба) – зәхметиң мая билен бирлешип, шәриклик эмеле гетирмеги.
Мукабеле (мука:беле) – 1) гаршылык гөркезмек; 2) деңешдирмек; 3) Кураны Керим ятдан окаланда, башга бириниң оны китапдан ызарламагы.
Мукаддес – тәмиз, пәк, ногсандан ве кемчиликден даш.
Мукарреб – якынлашан, якынлашдырылан, якын.
Мукарребин (мукарребун) – 1) бейик мелеклерден бир топар; 2) таквалык ве гуллук билен велилик мертебесине бейгелен, Аллахың сөен гуллары; 3) якынлашдырыланлар, якын боланлар.
Мукафат (мука:фат) – битирлен хызмат я-да эдилен ягшылык үчин берлен сылаг-серпай.
Муктеди (муктеди:) – намазы ымама уюп окаян киши.
Мукым – 1) яшаян, бир юртда хемишелик отуран; 2) Ватанында я-да Ватаны сайылан бир ерде он бәш гүнден көп галан киши, мыхман – мысапыр дәл.
Мурабаха (мура:баха)– гөрйән пейдаңы айдып сөвда этмек.
Мусавеме (муса:веме) – гөрйән пейдаңы айтман эркин сөвдалашмак.
Мустагны – мәтәч дәл, гурплы.
Мустафа – сайлантгы, сайланан, Пыгамберимизиң мүбәрек атларының бири.
Мустахап (мустахаб) – Пыгамберимизиң кә вагт амал эдип, кә вагт терк эден, йөне селефи салыхының хөвес билен берҗай эден амаллары.
Мустахык – лайык ерине дүшен, бөлүнип гойлан.
Мусулман (мүслим) – ынанып тассыкланлары билен амал эден. «Әментүде» җемленйән иман эсасларына ынаняндыгының аламаты болан ысламың шертлерини берҗай эдйән киши.
Мусхаф – Кураны Керимиң эбу Бекриң халыфлыгы дөврүнде йыгналып, китап гөрнүшине гечирлен шекили.
Мусыбат – апат, бела, хассалык, дерт, пеләкет.
Мутлак – шерте табын болмаян, шүбхесиз, анык, еке.
Муттакы – таква, харамдан ве гүнәден сакланан.
Мухаббет – сөйги, сөймек, сөхбет, рухуң леззет дуйян затларына мейил этмек.
Мухакемат (муха:кемат) – анык манылы.
Мухаккык – 1) хакыкаты дерңейән, хакыкатың сырларыны билйән; 2) хакыката етен бейик ыслам алымы.
Мухарреф – үйтгедилен, ёйлан, бозулан.
Мушарака (муша:рака) – шәриклик, пул шәриклиги.
Муеллеффейи кулуб – калплары ыслама ыснышдырылмак ислениленлер.
Мүбхем – анык белли эдилмедик, гизлин.
Мүдрик – намазы башдан-аяга ымам билен окаян киши.
Мүҗмел – гысгача мазмун.
Мүҗтехид – аят ве хадыслара эсасланып, шер'и (дини) хөкүм чыкармагы башарян бейик ыслам алымыдыр.
Мүзакере (мүза:кере) – 1) бир иш барада гүрлешмек; 2) окамак, талыбың сапагыны окамагы.
Мүкеллеф – Аллахың эмирлерини ве гадаганлыкларыны, дини ыбадатлары ерине етирмәге җогапкәр, акылы ериндәки, булуг яшына етен мусулман киши.
Мүкеррем – хормат, тагзым ве хөдүр-керем эдилен.
Мүмбер – хутбе окалян ер.
Мүнафык (мынапык) – 1) икийүзли, бозгак, яланчы; 2) диниң эсасларына калп билен ынанмаян ве тассык этмейән, диңе мү'минлери алдамак үчин дили билен ыкрар эдйән.
Мүнеззех – 1) хич бир зада мәтәчлик чекмейән; 2) арасса, тәмиз, әхли ногсанлардан даш.
Мүнкер – 1) халанылмаян, гүнә ве габахат иш; 2) шеригатың гадаган эденлери; 3) габырда совал сораян мелеклериң бириниң ады.
Мүнферит (мүнферид) – 1) еке киши 2) фарз намазы еке өзи окаян киши;
Мүрсел – сер. Ресул.
Мүрсел хадыс – арада сахаба салгыланман, гөни Пыгамберимизден хабар берлен хадыс.
Мүртед – дининден дөнен.
Мүршит (мүршид) – догры ёл гөркезйән, гафлатдан оярян, тарыкат ёлбашчысы.
Мүсеббеп – себәбе баглылыкда дөрән.
Мүстахсен – ягшы амал.
Мүтевазыг – песпәл, кичигөвүнли.
Мүтеватир хадыс – ялан сөзләр дийип, гөвнүңе-де гетирип болмаҗак, адамлар тарапындан гүррүң берлен хадыслар.
Мүтекеллим – теолог, ысламың иман эсасларыны Кураның хакыкатлары билен субут эдип дүшүндирйән бейик ыслам алымы.
Мүтешабихат (мүтеша:бихат)– меңзетмелериң ве тымсалларың үсти билен дүшүндирмек.
Мүфессир – 1) дүшүнилмеги кын я-да гысга бир тексти, меселәни дүшүндирйән, гиңишлейин маны берйән; 2) Кураны Керими тевсир эдйән алым.
Мүфсит – башланан бир ыбадаты бозян, хөкүми ятырян херекет ве амал, батыл, фасит.
Мүфти – фетва берйән киши, фыкыха дегишли меселелериң шеригатдакы хөкүмлерини дүшүндирмек везипесиндәки адам.
Мүшрик – Аллаха ынанып, Оңа шәрик гошян. Мүшрик шол бир вагтда кәфирдир.
Мү'мин – ынанан, тассык эден. «Әментүде» җемленен иман эсасларына ынанян киши.
Мүеззин – азанчы.
Мүеккед – гүйчли, кувватлы, мәкәм, гайталанан.
Мырдар – 1) хапа, кирли, пис; 2) маслык.
Мысапыр (мүса:фир) – 1) ёлагчы, сапара чыкан, мыхман; 2) яшаян юрдундан 90 км-ден узага гиден.
Мысгал – өлчег бирлиги. 1 мысгал = 4,6 гр.
Мәлик – 1) мүлк эеси, хоҗайын; 2) Аллахың бир ады; 3) җәхеннемиң сакчыларының ёлбашчысы.