Ыслам дининиң айратынлыклары
1. Ыслам дини әхли адамзада индерилендир
Ыслам дининиң әхли адамзада индерилендиги барадакы хакыкат Кураны Керимиң аятларына ве хезрети Мухаммедиң (с.а.в.) сөзлерине даяняр. Кураны Керимден гетирилен ёкаркы аятлара гошмача берлип, оларда бу хакыкат шейле беян эдилйәр: 
«Айт, эй ынсанлар! Шүбхесиз, Мен Ери-гөги ярадан, өзүнден башга таңры болмадык, дирилик берен ве өлдүрен Аллахың иберен пыгамберидирин», (Араф,158).
«Биз сени әхли адамзада бушлукчы ве оярыҗы хөкмүнде ибердик», (Себе, 28).
Пыгамберимиз болса өз хадысларында бу хакыкат барада шейле диййәр:
«Менден өңки иберилен хер пыгамбер диңе өз ковмуна иберилендир, эмма мен әхли адамзадың пыгамберидирин», (Бухары).
Хиҗретиң алтынҗы йылында Пыгамберимизиң ыслама чагырмак максады билен Мүсүр, Хебешистан, Эйран, Византия хөкүмдарларына ве төверегиндәки бейлеки тайпалара иберен хатларында «Мен әхли адамзада иберилен пыгамбердирин» диймеги ыслам дининиң әхли адамзада иберилен диндигиниң айдың субутнамасыдыр.
2. Ыслам еңиллик динидир
Ысламда амал эдилип билинмеҗек кын борчлар ынсана эмр эдилмәндир. Кураны Керимде:
«Аллах сизе еңиллик исләр. Сизи кын ягдая салмак ислемез», (Бакара, 185).
«Динде зорлук ёкдур. Догры ёл эгриден, хак батылдан долы айыл-сайыл эдилендир», (Бакара, 256), дийилйәр.
Пыгамберимиз хем бу барада шейле айдыпдыр:
«Мен әлемлере рахмет эдилип иберилдим, азап, зорлук үчин иберилмедим.»
«Еңиллешдириң, кынлашдырмаң. Бегендириң, йигрендирмәң», (Бухары).
Пыгамберимиз дүрли весилелер билен сахабаларына ве ымматына ысламың еңиллик гетирйән диндигини үндәпдир. Оны кынлашдырянлара ве тутуш гүнүң довамында ыбадат эдип, дүнйә билен гатнашыгыны кесенлере дуйдурыш эдипдир.
Бир гүн хезрети Аише бир аял билен отырка, Ресулы экрем Серверимиз ичерик гирйәр. Ол аялың кимдигини сораяр. Хезрети Аише аялы танадандан соң, онуң узак вагтлап намаз окаяндыгыны айдяр. Муны эшиден Пыгамберимиз: «Бу хәсиетиңизи гоюң. Гүйҗүңизиң етҗегини амал эдиң. Аллаха касам болсун, сиз ирсеңиз хем Аллах ирмез. Аллахың иң говы гөрйән ыбадаты, аз хем болса, довамлы, ызыгыдерли берҗай эдиленидир» дийипдир, (Бухары).
Адамларың җемгыетде тутян орнуна гарамаздан, соватсызындан алымына, ишчисинден хоҗайынына, гуллукчысындан ёлбашчысына ченли, хер кес ысламың әхли эмрлерини долы берҗай эдип билер. Фарзлары амал эден, улы гүнәлерден даш дуран хер кес халас болар.
3. Ыслам дини акыла лайыкдыр
Ынсаны бейлеки барлыклардан тапавутландырян иң эсасы айратынлыгы – акылдыр. Ынсан акылың үсти билен ягшыны ямандан, догрыны эгриден сайлап билйәр. Кураны Керим хем етмишден говрак аятда акыл ве акыл эеси барада сөз ачяр. Динимизде мүкеллеф үчин иң эсасы шерт хем акылың болмагыдыр. Акылы болмадыгың дини хем ёкдур. Акыл ылымың эсасы чешмесидир. Ысламың хөкүмлериниң хер бири акыла ве логика лайыкдыр. Ылым билен чапраз ери хем ёкдур.
4. Ыслам дини дең хукуклылык ве эркинлик динидир
Ыслам дини җемгыетдәки сынплары, гатлаклары, деңсизликлери, адалатсызлыклары ятырып, ынсаның ярадылыш тайындан дең хукуклы ве эркиндигини җар эдйән диндир. Ысламда бай-гарып, ак-гара, гүйчли-еҗиз, арап-аҗам, аял-еркек дийлип, оларың бири бейлекисинден ёкарда тутулян дәлдир. Ыслама гөрә, эсасы артыкмачлык диңе таквалыкдадыр, ягны, иманың дереҗесине ве Аллаха болан мухаббетине ве таквалыгына гөрәдир. Ысламда дең хукуклылык хак-хукугың ве адалатың үстүнде гурландыр. Херки ынсан хайсы везипеде, хайсы ишде болса болсун, хайсы дине уйяндыгына гарамаздан, хукугың өңүнде дең җогапкәрдир. Мысал үчин, Пыгамберимизиң хузурына огурлыкда тутулан Фатыма атлы бай еврей аялы гетирйәрлер. Онуң багышланмагы үчин сахабалардан Усаме б. Зейд арачы боляр. Пыгамберимиз шу мазмунда җогап берипдир: «Эгер огурлык эден гызым Фатыма болан болса-да элиниң чапылмагыны эмр эдердим. Сизден өңки ымматлар байы гарыпдан, гүйчлини гарамаякдан тапавутлы тутандыгы, бая, гүйчлә гол япаны үчин ёк болуп гитди», (Бухары, Мүслим). Шулар ялы мысаллар ысламың тарыхында санардан көпдүр.
Ыслам дини ылым өвренмеги, рызк үчин ишләп газанмагы ыбадат сайыпдыр. Пыгамберимиз ылым өвренмегиң аял-еркеге – хер бир мусулмана фарздыгыны белләпдир, (Ибни Маҗе).
5. Ыслам дини дүнйә ве ахырет динидир
Ыслам дини дүнйә билен ахырете дең баха берйәр. Бирини бейлекиден үстүн тутмаяр. Себәби буларың икиси-де бири-бириниң үстүни доляндыр. Мадды өсүши үндейши ялы, рухы өсүше хем дең әхмиет берйәр. Мысал үчин, мадды арассачылыгы иманың ярысы сайып, ыбадатларың эсасына гошярка, рухы тәмизлик болан тоба ве истигфары-да иманың горайҗысы хөкмүнде кабул эдипдир. Аллах Тагала Кураны Кериминде дүнйәниң ве ахыретиң дең аграмлыдыгыны шейле беян эдйәр:
«Аллахың саңа ыхсан эден ныгматлары билен эбеди ахырет юрдуны газанҗак бол. Дүнйәден хем несибәңи унутма. Аллахың саңа ыхсан эдиши ялы, сен хем ынсанлара ягшылык эт. Ер йүзүнде бозгаклык, агзалалык дөретме. Чүнки Аллах питнечилери сөймез», (Касас, 77). Шейле хем, ыслам дини халал чәклерде яшамак шерти билен ынсаны хич бир кейпи-сападан махрум этмейәр. Онуң халал леззетлерден четде галмагыны халамаяр.